Athenaeumbibliotheek Deventer

De Atheneumbibliotheek in Deventer is de oudste stadbibliotheek van Nederland. De  bibliotheek werd gesticht in 1560 en bestond op dat moment uit één boekenkast met 44 banden uit het boekenbezit van de pastoor van de Mariakerk, Johannes Phoconius. De collectie middeleeuwse handschriften van de Athenaeumbibliotheek is nauw verbonden aan de Moderne Devotie, de religieuze hervormingsbeweging die haar oorsprong kende in de IJsselstreek. De grondlegger van de beweging, Geert Grote (1340-1384), was geboren en getogen in Deventer. Ongeveer 100 handschriften uit de huidige collectie, die in totaal 130 handschriften en 20 fragmenten omvat, zijn afkomstig uit voormalige broeder- en zusterhuizen in Deventer, zoals het heer Florenshuis, het Meester Geertshuis en het Lamme van Diesehuis, of uit het nabijgelegen Diepenveen. De handschriften zijn veelal vervaardigd door de broeders en zusters zelf, die zich toelegden op het afschrijven van teksten. Dit deel van de collectie bestaat voornamelijk uit devotieboeken, preken (sermoenen) en getijden- en gebedenboeken, vaak met bezittersnotities van hun vroegere eigenaren op de schutbladen.

Vanaf 1630 deed de stadsbibliotheek tevens dienst als schoolbibliotheek van het Athenaeum illustre, een school voor hoger onderwijs, waaraan de bibliotheek haar huidige naam ontleent. In de collectie bevindt zich een aantal handschriften met klassieke teksten, zoals de Aeneis van Vergilius (Deventer, AB, 11 D 3 KL), de Elegieën van Propertius (Deventer, AB, 11 D 4 KL) en redevoeringen van Cicero (Deventer, AB, 101 G 11 KL, Olim 1795), die mogelijk speciaal voor het onderwijs aan het Athenaeum illustre zijn verworven. Zo kocht Antonius Perizonius (1626-1672), rector magnificus van de school, in 1666 twee Hebreeuwse bijbels van de beroemde verzamelaar Isaac Vossius (1618-1689) om de collectie van de bibliotheek te verrijken. Deze twee dertiende-eeuwse bijbels (Deventer, AB, 74 A 4 KL en Deventer, AB, 74 A 5 KL) zijn niet opgenomen in dit portaal, maar zijn te consulteren op Athenaeumcollecties.nl In 1818 verwierf de bibliotheek de collectie van de opgeheven universiteit van Harderwijk.

In dit portaal zijn 59 handschriften opgenomen uit de collectie van de Athenaeumbibliotheek, die de instelling door Picturae heeft laten digitaliseren. Sinds juli 2022 zijn de collecties middeleeuwse, Arabische en Aziatische handschriften van de bibliotheek volledig gedigitaliseerd. De afbeeldingen van de handschriften uit de Athenaeumbibliotheek die in dit portaal te vinden zijn, zijn opgehaald van de instelling en worden gehost op een server van het Huygens Instituut. Hier zijn ze voorzien van (voorlopige) IIIF manifesten in afwachting van de eigen manifesten van de instelling. De gegevens over de handschriften zijn afkomstig van de database Medieval Manuscripts in Dutch Collections. Voor aanvullende informatie over de handschriften van de Athenaeumbibliotheek in dit portaal verwijzen we graag naar de beeldbank van de instelling zelf: Middeleeuwse handschriften (tot 1601) (athenaeumcollecties.nl)